outubro 14, 2010

28 de Novembro

A data que encabeza a nosa columna foi a elixida polo actual president de la Generalitat, José Montilla, para celebrar os comicios que han decidir a composición do vindeiro Parlament de Catalunya. Ese mesmo día celébrase tamén o partido de maior importancia da liga de fútbol española: Barça vs. Real Madrid. Toda unha metáfora. Loita nas urnas e loita no campo. Porque unha parte esencial do que se decide nesas eleccións terá que ver coa futura relación entre Barcelona e Madrid, Catalunya e Espanya. A recuperación da autonomía para Catalunya foi comandada polo chamado Pujolismo, foron vinte e tres anos nos que valeu aquelo de ir a Madrid a arrepañar algunha cousa: unha transferencia, unha porcentaxe dos impostos do estado, etc. O tripartito abriu para Catalunya unha nova etapa marcada pola vontade e necesidade dun novo Estatut. Un esforzo colectivo que resultou excesivo visto o resultado final. O tripartito é o gran sacrificado do a priori fracaso do Estatut, que a posteriori, coidamos, porá a este país nun novo momento histórico. Cremos que o tempo ha facerlle a xustiza que agora non lle fai a este goberno de esquerdas, progresista e nacional. Arestora, as enquisas para o 28-N dan como gañador a Artur Mas, co que Convergència i Unió volverá a controlar o goberno autonómico. O poder de CiU poderá mesmo verse incrementado se consegue, como é previsible, o goberno da cidade de Barcelona. Pero a Mas e o seu partido non lle ha valer o modelo do Pujolismo, de andar a Madrid a pedir anacos de pan, terá que arriscar moito máis se quere ser quen canalice e acade todo o sentimento nacional de desafección cara a España, unha enxurrada que medra cada ano que pasa. Preguntámonos se Mas e o seu partido serán capaces de poñer a este país nos vieiros da soberanía política, con pasos prudentes pero firmes. Temos as nosas dúbidas porque os petos dos que habitan no Palau soen pesar máis cás conviccións. Mal presaxio que votaran en contra das touradas e a favor dos correbous. Ao carallo os principios, os que importan son os nosos intereses.

agosto 03, 2010

Tribunais, nacións e soberanías


A sentenza do Tribunal Internacional de Xustiza sobre a independencia de Kosovo sorprendeu a moitos, e máis aló de por declarar a legalidade da devandita por afirmar que non hai nada no ordenamento xurídico internacional que poida impedir un proceso independentista baseado na soberanía dun parlamento democrático e representativo. Bótanse abaixo os argumentos esgrimidos polos contrarios ao proceso - entre eles o propio estado español- do principio da unidade territorial, que declara a inviolabilidade das fronteiras do estado ( unha retórica que nos soa á “indivisible unidade da patria”, aludida en teimosía na sentenza do, neste caso, Tribunal Constitucional verbo do Estatut de Catalunya ), e tamén o da unilateralidade da declaración, segundo o cal o territorio secesionado ten a obriga de pactar co estado do que se separa. De xeito que é de esperar que xa nin unidade territorial, nin bilateralidade formen parte do ordenamento xurídico á hora de ditar sentenza en procesos semellantes. Aquí en Catalunya hai quen pensa que as vindeiras eleccións do outono ao Parlament de Catalunya serán as máis interesantes da recente historia democrática deste país porque delas podería saír unha forte representatividade do soberanismo (serán os votos de: solidaritat catalana, ERC e unha non desbotable parte de CiU). Habemos ver o que pasa. Ben é certo que Catalunya alancou nos últimos tempos de xeito considerable no proceso de emancipación contando para isto coa inestimable axuda do Constitucional e da dereita reaccionaria española que berra contra Catalunya cada vez que o seu parlamento decide calquera cousa. E tal foi o avance que hai enquisas que dan unha porcentaxe de ao redor do 40% dos cidadáns favorables á independencia -cando non se chegaba ao 20% hai escasos 5 anos-. E é que algúns mesmo intúen a República na vindeira lexislatura. A min dáme que a cousa aínda non dá para tal, pero como dixo aqueloutro o futuro sempre é impredicible.

xuño 29, 2010

Estatut e lingua

No anterior artigo deste espazo defendiamos a tese, que era tamén título: “Outra España non é posible”. A recente sentencia do Tribunal Constitucional verbo do Estatut de Catalunya de 2006 vén, coidamos, a corroborar a devandita tese: son 14 os preceptos declarados non constitucionais e 27 as interpretacións sinaladas para dar un total de 41 artigos “tocados”, que aínda que lonxe dos máis de 100 impugnados polo PP, deixan sen dúbida un Estatut á baixa. Ocórresenos dicir que “ficou ben puído” por se non tivese sido xa ben “cepillado”, empregando a expresión do que fora presidente da comisión de estatutos do parlamento español, Alfonso Guerra, en referencia ao primeiro recorte que a devandita comisión lle practicara. Segundo lemos na prensa a tesoirada entra nas competencias, no financiamento e mesmo no posible emprego do termo nación que non poderá ter, tal e como di a sentencia, “efectos xurídicos” -vamos, algo así como unha nación literaria. Non sei se lles acorda aquelo de nación de Breogán proposto no seu momento para o non nato novo estatuto galego. Porén, velaí que as tesoiras non entraron coa mesma intensidade no terreo da lingua. Apenas se desbota o termo “preferente” para o status que propuña o novo Estatut para a lingua catalá nas administracións públicas, mantendo o de lingua “normal”, e non se toca ren do modelo lingüístico do ensino público non universitario, da chamada inmersión lingüística en lingua catalá. Non sei o que opinarán ao respecto os membros de Galicia Bilingüe ou mesmo o propio presidente da Xunta, Feijoo. A sentencia do TC declara deste xeito a plena constitucionalidade do catalán como lingua vehicular do ensino público non universitario en Catalunya ¿ Por que o catalán si pode ser lingua vehicular e o galego non ? Que alguén lle pregunte ao señor Feijoo: ¿ por que el e o seu goberno lle impoñen ao galego un status inferior ao que lle concede ao catalán o TC ? ¿ Por que el e o seu goberno limitan os dereitos dos galegofalantes mesmo por debaixo do que o faría un tribunal do estado ?

maio 29, 2010

Outra Catalunya si é posible

No seu poema Letanía de Galicia, Novoneyra remata cunha forte interpelación: “sabemos que ti podes ser outra cousa, sabemos que o home pode ser outra cousa”. Desexar e soñar o imposible fornece a necesaria enerxía para o posible. Velaí a función que cumpre a utopía, exercer tensión e marcarlle un camiño á realidade presente coa vontade de que sexa transformada ou superada. Titulabamos o anterior artigo publicado aquí: Outra España non é posible. Hai tempo que España, como realidade histórica, deixou de soñarse diferente, cambiante, transformadora e superándose a si mesma. Ela só desexa seguir sendo como é: non quere ser “outra cousa”. Mirándose cada día no espello só desexa que todo siga igual: antepón calquera ben á súa inmutabilidade. E sabemos que ese camiño só conduce á decadencia. Catalunya, pola contra, anda a soñarse diferente, a pensarse a si mesma noutras rutinas e espazos. A cidadanía catalá, non parece contenta co espello onde se mira España, e clama liberdade e soberanía para peitearse ao seu xeito e segundo os seus gustos e intereses. Despois da desfeita e insulto que supuxo, e aínda supón, o feito estatutario, e en plena crise das forzas progresistas, Catalunya está a refacerse dende a cidadanía civil. Parécenos que o seu momento, o de ser “outra cousa”, non está lonxe. Se as forzas políticas catalás saben ler e recoller este pulo soberano e liberador que está a abrollar na cidadanía, na dirección e cos pasos axeitados, os resultados poden ser mesmo con abraio dabondo inmediatos. Dicía o poeta deste país, Miquel Martí i Pol, que “tot està per fer i tot és possible”. E nós así o estamos a percibir: outra Catalunya si é posible. A partir do outono veremos se o elixido, arestora case completamente confirmado, é capaz de estar á altura do que lle demanda o país.

maio 06, 2010

Outra España non é posible

O título co que encabezamos o noso artigo xa o di todo: non hai outra España posible que non sexa a da hexemonía soberana e indivisible do pobo español. O resto, de pobos, son apéndices subalternos dunha realidade superior e mellor que se chama España. Velaí van algunhas das probas. Son catro os anos que o Estatut de Catalunya leva en mans dun Tribunal Constitucional politizado e inoperante, incapaz de dictar sentenza. Un tribunal de forma e composición que obedece aos que pensaron en deixalo todo “atado e ben atado”  para que ninguén atente contra a “indivisible unidade da patria”. Foros dez anos os anos de peche dun xornal, Egunkaria, nunha acusación que se fundara no  suposto vencello da lingua e culturas eukaldúns co mundo violento, e que á fin se demostrou falsa. Son trinta os anos de falta dunha efectiva política lingüística a prol do galego que agora no normativo recúa en favor do castelán. A Catalunya touréana nas institucións do estado, a Euskadi impóñenlle un estado de excepción encuberto e a Galiza simplemente posúena. Había esperanzas no ano 2004 cando a esquerda recuperou o poder do estado, no que prometía, segundo o discurso ata entón empregado, ser unha nova alianza entre as forzas progresistas e as periféricas de cara a converter o estado nun pacto federativo real, unha “nova” transición. O resultado foi xustmente o contrario, cidadáns e pobos de España están a ver cómo se lles recurtan de certo os dereitos e chanzos avanzados durante o curto período da cativa democracia española. Hai unha clara involución en todos os estamentos do estado, e así é porque a España governaa o PSOE pero coas ideas e prácticas que impón o PP. España é do PP, que dicía nun artigo o escritor catalán Xavier Bru de Sala. E sendo do PP, controlados todos os resortes do aparello estatal, outra España non é posible. Espérannos décadas desta abafante realidade que como único horizonte dinamizador dispón dunha Catalunya cada día máis afastada e distante disposta a artellar novas respostas dende a sociedade civil.   

febreiro 19, 2010

SIHL Suízo und (e) SIL Galego: os pobos da Europa

As obrigas laborais leváronme estes días pasados á cidade Suíza de Zürich onde fun sorprendido, alén de por moitas outras cousas, polo nome dun dos ríos que travesa unha parte desta cidade: SIHL. Decontado o meu pensamento bateu no río que co mesmo nome, SIL, está situado na Gallaecia histórica (o SIL travesa as agora chamadas provincias de León, Lugo e Ourense). Axiña pensei na lingua xermánica, concretamente na Suizo-alemá, que se fala neste cantón do país centroeuropeo, parente da que trouxeran con eles á Gallaecia romana os Suevos aló polo ano 411 da nosa era. Disque este pobo xermánico atravesara outro río, o RIHN (curioso o H colocado tamén entre a vogal e maila consonante para estes dous hidrónimos), na procura dun territorio onde asentar cando o imperio romano entraba de cheo no seu devalo. Roma entregáralles daquela a través dun pacto o territorio do noroeste da Hispania, a provincia que os mesmos romanos consolidaran como espazo diferenciado aló polo 285 d.C dándolle o nome de Gallaecia, sendo nesta provincia romana onde os Suevos fundaran a primeira entidade política diferenciada dentro do anterior imperio. O Reino Suevo tería sido deste xeito o primeiro estado emergullado e constituído no proceso de devalo e posterior desfeita do imperio romano. Disque os Suevos na Gallaecia trocaron as armas polos arados, a súa lingua polo latín e mesmo a relixión propia polo cristianismo. Debéronse sentir de tal xeito integrados que terían optado en moitos aspectos pola asimilación na daquela xa diferenciada nacionalidade galega. Porén, deixáronnos algunhas pegadas importantes. Velaí as toponímicas, ou neste caso hidronímicas, cal é o caso do SIHL, e tamén as xurídicas –mantiveron estruturas xurídicas propias que non proviñan do dereito romano- que foron sustento da independencia política que consolidaron case ao longo de dous séculos – serían completamente asimilados polos visigodos aló polo 585 d.C-. E no plano sentimental deixáronnos a posibilidade de sentirnos profundamente europeos polos trazos que podemos achar xunguíndonos a estes pobos fundadores do vello continente, dos cales nós tamén por historia e tradición formamos parte, sendo ademais pioneiros na península ibérica.

xaneiro 31, 2010

Paradoxos políticos e particulares

Nunca pensei que o actual presidente da Xunta de Galicia puidese facer tanto a prol do galego. Non somos poucos os que pensamos que máis ca normativas e decretos o que precisamos é dunha maior conciencia. E velaí que Feijoo está a contribuír na formación, en distintos graos, dunha conciencia cidadá a prol da defensa da lingua propia de Galiza. Paradoxos políticos. En menos dun ano de mandato, o presidente conta con algo insólito na historia da democracia galega: tres manifestacións, na capital do país, de milleiros de persoas en contra do seu propósito linguicida. Estamos de boa nova. De termos dado continuidade ao bipartito de seguro que o que tería acontecido no terreo lingüístico sería, chisco arriba chisco abaixo, máis do mesmo dos últimos trinta anos, ben que sen retroceso normativo como agora se pretende. Pero nestas chegou Feijoo e, como raposo no galiñeiro, alborotou a gaiola dándolle un protagonismo á lingua que dificilmente lle tería dado calquera outro partido do abano parlamentario. A lingua está agora no centro, no debate. Detractores e defensores, postulantes intermedios, moderados, radicais, etc. Hai debate verbo da lingua galega, e isto é bo con independencia da orixe do mesmo. Grazas daremos a Galicia Bilingüe -organización na que os seus membros practican o bilingüísmo só falando en castelán-, e grazas daremos a que o entón candidato á Xunta Feijoo precisaba de arrepañar votos de debaixo das pedras. E por se fose pouco, alén de darlle cohesión e unidade á oposición coa política lingüística que pretende implantar, resulta que na propia casa as boinas están a rexeitar tamén a postura marxinalizante do galego que tenta botar adiante, e todo mentres afortalan o seu poder – estes días Baltar fillo foi encumiado como novo Rei PP de Ourense: quen dixo que en Galiza non hai aristocracia ?. E aínda por riba, sendo presidente o dos Peares, chega un soberanista de esquerdas a presidir a Real Academia Galega. Dígovos que a cousa promete. A lingua continuará a ser protagonista, e nós case que teriamos que pensar, aínda e que moremos nas antípodas ideolóxicas: ¡ Feijoo, que ben que viñeches!

xaneiro 16, 2010

Feijoo e o galego

Non é ousado pensar que algunha mañá ao erguer da cama Feijoo debeu desexar ter nacido nun lugar do territorio hispánico onde non haxa que facer eses equilibrios incómodos nin crear consensos entre dúas linguas oficiais. Mágoa, nacérono nos Peares, como adoita a recordarnos. Despois do visto se cadra lle gustaría ter escollido outro lugar. Mais agora ¿ quen lle ha desfacer o nobelo que el mesmo teceu ? Nin sabemos, nin parece doado. Polo pronto a promesa que contraera co sector galegófobo na campaña electoral ( cántas veces se terá acordado o presidente de Rosa Díez, presente na manifestación de Galicia Bilingüe en Santiago antes das eleccións ) estao levando ao que semella ser un calellón sen saída. Tanto así que mesmo foxe dos focos e da prensa: presentou o borrador do novo decreto en plenas vacacións escolares e cando aínda o persoal estaba dixerindo os turróns: o 30 de decembro. ¡ Ficade tranquilos que se trata dun borrador !. Nel estabelécese a presenza dun terzo para cada lingua ¿pero non tiñamos dúas? Si pero Feijoo é moderno e tráenos tamén o inglés. Non sabemos cantos profesores de ensino non universitario en Galiza poderán dar aulas de materias troncais na lingua mundial dos negocios, mais antóllasenos que moi poucos (chegarán ao 2% ? ao 3% ?). Xa que logo, a introdución do inglés como lingua vehicular xunto coas oficiais ábrelle, a efectos prácticos, a porta sobre todo ao castelán que lle manducaría terreo ao galego: cando non haxa dispoñibilidade docente en inglés o colexio decide como se ocupa esa porcentaxe. E non é difícil agoirar que no xeneralizado contexto de inferioridade que vive o galego na maioría dos casos o terreo baleiro deixado polo inglés será ocupado pola lingua preeminente. O goberno da Xunta desenténdese da súa obriga de protexer ao galego. Porén, non parece que Feijoo o vaia a ter fácil. Á marxe da posible ilegalidade da proposta, a sociedade galega a través da plataforma Queremos Galego, que arestora aglutina a máis de cincocentas entidades de tipo moi diverso, está a plantarlle cara ao aldraxe á lingua propia. Se cadra a conciencia cívica que está a despertar esta agresión sexa unha boa semente de futuro. Salvando as distancias, tamén Aznar contribuíu a que Catalunya recuperase o soberanismo como opción política. O tempo será xuíz.

xaneiro 05, 2010

A cuestión do "Decreto"


Casi imposible non manifestar aquí a nosa opinión respecto do borrador do "Decreto" que ha regular a presenza do galego ( e, xa que logo, do castelán ) no ensino non universitario en Galiza. Nembargantes ás veces atópase un cun artigo na prensa escrita ( e arestora tamén dixital ) que sintetiza boa parte do noso pensamento. Así que, qué mellor que botar aquí a ligazón para que o lean ( quen o escribe, Justo Beramendi, é un catedrático da USC), velaí volo deixo : Feijoo e o galego: si pero non