Veig la mort sense cap por ( Vexo a morte sen medo ningún )

Son estas as palabras contundentes dunha relixiosa galega asentada dende hai moitos anos en Catalunya e que non deixa de ser unha testemuña da tranquilidade, convicción e esperanza lúcida coa que moitas persoas do mundo da fe enfrontan o definitivo desenlace final da vida.  Aquí deixo a ligazón á nova no xornal dixital relixioso editado en lingua catalá: Catalunya Religió.

A Aldea Global Galega (AGG) nas ondas catalás

(Artigo publicado no número 173 da revista Tempos Novos, Outubro 2011)

Precisa Galicia, como identidade e lingua-cultura diferenciada, ter unha maior proxección alén do territorio de seu ? Aínda máis, precisa como cultura e identidade en construción, recibir as achegas doutros pobos e culturas do mundo? Responder de xeito afirmativo a calquera destas dúas cuestións leva implícita unha outra: que capacidades pode ou debe aproveitar para isto? Unha delas, se cadra a máis potente e tamén a máis desaproveitada, é a diáspora galega. Moito se ten falado da devandita e pouco, polo que me consta, estudado na súa complexidade e amplitude, sobre todo no que atinxe á súa realidade contemporánea (1). Ben seguro que se a Galiza territorial tivese unha maior conciencia de seu incluiría no currículo escolar o estudo da súa diáspora, arestora unha gran descoñecida. Necesario se temos en conta que os pobos sen memoria de seu teñen moitas dificultades para afrontar o futuro con garantías da man dun proxecto propio.

A actual Aldea Global Galega (AGG) é diversa e complexa. En Catalunya habita un anaco da mesma, sendo os Espazos Radiofónicos Galegos en Catalunya (ERGaC - http://www.ergac.org/) un dos arquipélagos que conforman esa AGG. Fundados a comezos dos noventa por un grupo de emigrantes que pretendían en grande medida recrear o mundo do territorio natal e da crianza ao redor dos costumes e do folclore, foise transformando pouco a pouco nunha entidade ao redor da cal se vinculan persoas de orixes, identidades e culturas múltiples, que manteñen algún vencello coa realidade e/ou a cultura galegas, e que comparten a idea-sentimento de que unha boa maneira, entre outras, de arrequecer a sociedade de acollida, neste caso a catalá, é achegarlle os contidos e creacións propios da identidade e da lingua-cultura de Galiza. Programas radiofónicos (arestora tres na cidade de Barcelona), e un voceiro bimensual ( A Micro Pechado ) onde a través das linguas propias se estabelece un diálogo coa vontade de crear un espazo senlleiro (galegocatalán / catalangalego) onde a sociedade catalá reconstrúe a súa identidade coa achega única dunha cosmovisión galeguizada. No canto do asimilismo despersonalízante e do gueto reaccionario, ERGaC propón para as dúas culturas que se encontran, catalá e galega, o valor engadido da integración á par recollida no seo dunha identidade múltiple sen complexos. O modelo é, así o cremos, extensible a outros espazos onde a lingua-cultura galega entra en contacto coas outras da sociedade de acollida.

Pero a diáspora galega non só pode e debe ser ferramenta de proxección da lingua-cultura galega, senón tamén lugar de recreación e recuperación de Galiza entendida como a lingua-cultura que conforma un espazo universal propio, unha Aldea Global Galega (AGG), que se arrequece en calquera recuncho do planeta a través da súa interacción co resto de linguas e culturas do mundo. Ao cabo a identidade non se define polo espazo territorial ou a vinculación étnica ao mesmo, senón pola voluntaria adhesión á identidade construída ao redor da lingua-cultura común.

Mágoa que escaseen, por non dicir que sexan inexistentes, as políticas culturais da Galicia metropolitana na dirección de proxectar e promover unha auténtica e potente AGG, perdéndose deste xeito unha das grandes oportunidades da Galiza contemporánea para abandonar o embiguismo territorial que segue a fornecer unha ideoloxía a miúdo provinciana e colonizante.

(1) O estudo máis interesante e completo que coñecemos sobre a diáspora galega contemporánea: “A Galiza global: as galegas e os galegos no mundo (I)”;Caderno de pensamento cívico n.2 da revista reNOVA GALIza editada polo Foro Cívico Galego de Barcelona. Xullo 2006.

¿ Celebremos Galiza e Catalunya respectando España ?

( O artigo foi feito para o 25 de xullo, Día da Patria Galega, a foto tomada na celebración da Diada Nacional de Catalunya, o 11 de setembro )

Moitas veces cando as lingua-culturas non plenamente recoñecidas, marxinalizadas, tentamos ben que se celebre, ben que se faga recoñecemento do noso, sentimos as voces externas que censuran de embiguista este comportamento. Decatámonos de que, en xeral, aqueles que nos censuran son os mesmos que celebran o seu con normalidade. Velaí a actitude do colonizador dominante: salientar o seu e desprezar aos que sobreviven baixo o seu poder. Dende as culturas asoballadas non debemos caer no mesmo erro respecto á nosa consideración das culturas dominantes.

O día que isto escribo, 18 de xuño, o español celebra o seu día, chamado día E, no que, entre outras actividades, se leva a cabo unha choiva de palabras e a selección dunha delas. Todo isto se fai cun despregue de medios de tal magnitude que abrangue a maior parte do planeta a través dos 78 Institutos Cervantes distribuídos en 44 países dos cinco continentes – acaso alguén dixo que o español non está subvencionado? E a min paréceme ben que por parte do estado e da cidadanía español-falante así se faga. Do mesmo xeito que, entendo, lles debería parecer ben que nós fagamos a celebración da lingua galega, neste caso de xeito dabondo máis humilde en medios e capacidades xusto un mes e un día antes: 17 de maio. Un día e ano que cada vez adicamos a unha figura das nosas letras; desta tocoulle a Lois Pereiro, posuidor dunha suxerinte e inquietante voz poética.

A nosa festa das letras parte da consciencia de que as nosas capacidades son menores, pero non así a dignidade e altura do que celebramos, porque unha lingua-cultura non se mide nin polo orzamento do que dispón, nin polo número de persoas que abrangue, senón pola consciencia, a paixón e o amor dos seus celebrantes. Vén aquí a conto, se me permitides, a parábola cristiá: "Onde dous ou tres se reunen no meu nome, alí estou eu no medio deles" (Mt 18,20). Xa que logo, habémonos seguir xuntando; a vindeira, o 25 de xullo, para celebrarmos a lingua-cultura política, o día da nación política necesaria da que precisamos para consolidármonos como país na súa plenitude. Ese mesmo día tamén se celebra o patrón das Españas, e aínda que en parte concibido de xeito contrario aos nosos intereses habémolo respectar, entre outras cousas, porque aspiramos tamén a ser respectados na reivindicación e celebración da nosa patria.

Ser ou Ter: Prazas de Touros e Centro Comerciais.

Disque cada tempo ten os seus templos, espazos onde a xente acode a celebrar os ritos. Hoxe o rito por excelencia chámase consumo, e os templos centros comerciais. A que outrora fora a Praza de Touros das Arenas de Barcelona é agora un moderno e xenuíno centro comercial. Hai trinta ou corenta anos nese espazo a xente dábase cita para experimentar as sensacións e sentimentos que nela espertaba o enfrontamento entre un home, o toureiro, e un animal, o touro de lida. Un rito convertido en espectáculo que recreaba en parte o home que tivemos que ser nun tempo anterior, cando a loita contra o animal era central na subsistencia. Un rito, o taurino, ao que só lle pode recriminar, ao meu entender, o sufrimento co que se asoballa ao animal durante a lida, nin tan sequera a morte que tamén se dá, por mor das esixencias subsistenciais humanas e outras non tan necesarias pero si para os mercados, en moitas e variadas especies en moitos e diversos lugares.

No rito do consumo celébrase o inmediato posuír, a merca do obxecto que debería producir a satisfacción e o benestar da necesidade –real ou creada- cumprida. No rito da lida celébrase o inmediato sentir: as sensacións e sentimentos que producen a expectación diante do risco mortal, en combinación coas formas estéticas, da lida do home fronte á besta. Sentir, que como ben podemos entender, vai máis vencellado a Ser ca Ter. ¿Ter ou Ser? (To Have or to Be?), título do ensaio onde sobre as diferenzas psicolóxicas e psicosociais de ambos os dous conceptos reflexionara aló polo 1976 Erich Fromm. Arestora o rito do consumo reempraza calquera outro rito, tamén o da lida dos touros; é o rei e señor de todos os cerimoniais, unha celebración constante amparada no mito da felicidade fornecida pola lóxica do posuír. Velaí o nacemento dun novo home para o quen o centro da súa vida xira ao redor das cousas que poida mercar; ao redor do que poida posuír. Ao novo home cúmprenlle novos templos: velaí os centros comerciais.